Muzeum się pali!

Ochrona przeciwpożarowa w obiektach muzealnych 21.09.11 Placówki muzealne jako obiekty dziedzictwa narodowego i kulturowego muszą być chronione w sposób szczególny przed kradzieżami, a także innymi niebezpieczeństwami grożącymi zniszczeniem lub utratą zbiorów, w tym również przed pożarami. Warto wiedzieć, że do muzeów, poza przepisami ogólnymi w zakresie ochrony przeciwpożarowej, wydanymi na podstawie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 z późn. zm.), odnoszą się szczególne regulacje prawne, które – jako lex specialis – dotyczą ich w pierwszej kolejności. articleImage: Ochrona przeciwpożarowa w obiektach muzealnych fot. Thinkstock W latach 2008-2009 Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła liczne kontrole dotyczące m.in. spełnienia wymagań przeciwpożarowych w muzeach. Kontrole wykazały, że mimo starań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa zbiorów, muzea (m.in. wskutek zbyt dużego rozdźwięku między zakresem zadań ustawowych określonych dla tych placówek a ich możliwościami organizacyjnymi i finansowymi) nie wszystkie zadania wykonywały prawidłowo. Wymaganych przepisami prawnymi zabezpieczeń przeciwpożarowych nie posiadało 20 muzeów, tj. 71% objętych kontrolą, zarazem w 12 placówkach (43%) zaniechano prowadzenia obowiązkowych szkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej (raport można przeczytać na stronie internetowej www.nik.gov.pl/plik/id,85,vp,85.pdf). Jakie zatem obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej należy spełnić w placówkach muzealnych, aby pozytywnie przejść kontrolę? Postaram się w skrócie opisać najważniejsze z nich. Przepisy Podstawowym aktem prawnym określającym m.in. obowiązki właścicieli, zarządców lub użytkowników obiektów budowlanych i terenów określa ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 z późn. zm.) – dalej u.o.p. Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w u.o.p., wydano szereg rozporządzeń, które w sposób szczegółowy precyzują wymagania w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Do najistotniejszych należą w szczególności: rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719) oraz rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 124, poz. 1030). Powyższe przepisy określają sposoby i warunki ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, a także wymagania w zakresie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę i drogi pożarowe. Dotyczą one zarówno placówek muzealnych, jak i wszystkich innych obiektów. Nie sposób także pominąć Działu VI rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Choć placówki muzealne nie należą do obiektów szczególnie zagrożonych pożarami, to ze względu na swą specyfikę muszą spełnić dodatkowe wymagania, zawarte w przepisach wydanych na postawie art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.). Mowa tu o rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 1 grudnia 2008 r. w sprawie zabezpieczania zbiorów w muzeach przed pożarem, kradzieżą i innym niebezpieczeństwem grożącym zniszczeniem lub utratą zbiorów oraz sposobów przygotowania zbiorów do ewakuacji w razie powstania zagrożenia (Dz. U. Nr 229, poz. 1528) – dalej r.z.z.m. Odpowiedzialność W myśl § 2 r.z.z.m., za właściwe zabezpieczenie zbioru w muzeum odpowiada jego dyrektor. To na nim spoczywa m.in. zabezpieczenie muzealiów przed pożarem, poprzez: 1) zapewnienie przestrzegania przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych i instalacyjnych oraz obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach przeciwpożarowych, 2) wyposażeniu obiektów muzealnych w wymagany sprzęt, urządzenia przeciwpożarowe i ratownicze, znaki bezpieczeństwa i gaśnice oraz poddawaniu ich przeglądom technicznym, 3) zapewnienie sprawnego systemu alarmowania i powiadamiania na wypadek pożaru, 4) przygotowanie organizacyjne i techniczne zbiorów do ewakuacji w razie powstania zagrożenia, 5) opracowaniu i wdrożeniu instrukcji bezpieczeństwa pożarowego muzeum, 6) obowiązkowe wyposażenie obiektów budowlanych, wyznaczonych na podstawie odrębnych przepisów przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej, w system sygnalizacji pożarowej, 7) zapewnienie pracownikom muzeum obowiązkowych szkoleń z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Za niedopełnienie powyższych obowiązków, zgodnie z art. 82 § 2 ustawy z dnia 20 maja 1971 r.- Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. nr 46, poz. 275 z późn. zm.), „kto będąc obowiązany na podstawie przepisów o ochronie przeciwpożarowej do zapewnienia warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu lub terenu, nie dopełnia obowiązków podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany”. Mandat w wysokości do 500 zł, na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 sierpnia 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które funkcjonariusze pożarnictwa pełniący służbę w Państwowej Straży Pożarnej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz warunków i sposobu wydawania upoważnień (Dz. U. Nr 156, poz. 1529 z późn. zm.) – może nałożyć funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę w Państwowej Straży Pożarnej podczas wykonywania czynności kontrolno-rozpoznawczych. Wymagania szczególne Obiekty muzealne z racji swego przeznaczenia zawierają pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, w związku z czym kwalifikowane są do najwyższej kategorii „zagrożenia ludzi”: ZL I. Kategoria ta obliguje właściciela, zarządcę bądź użytkownika do zapewnienia odpowiedniej liczby gaśnic. W muzeach przeważnie stosuje się gaśnice tzw. „proszkowe” (typu A lub ABC) oraz „śniegowe” (typu C lub BC). Mają one najszersze zastosowanie ze względu na swą dużą skuteczność oraz możliwość gaszenia instalacji i urządzeń będących pod napięciem elektrycznym do 1 kV. Gaśnice w obiektach muzealnych powinny być rozmieszczone w miejscach łatwo dostępnych i widocznych (przy wejściach do budynków, na klatkach schodowych, na korytarzach, przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz itp.), a także nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki). Ponadto jeżeli muzeum mieści się w obiekcie wielokondygnacyjnym – gaśnice powinny być usytuowane w tych samych miejscach na każdej kondygnacji (o ile pozwalają na to istniejące warunki). Istotne jest również, że przy rozmieszczaniu gaśnic muszą być spełnione następujące warunki: 1) odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m, 2) do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m. Gaśnice powinny być poddawane okresowym przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Niektóre placówki muzealne (wyznaczone przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej) powinny być również wyposażone w systemy sygnalizacji pożarowej, obejmujące urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, służące do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze, a także urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych. To samo dotyczy zapewnienia stałych urządzeń gaśniczych związanych na stałe z obiektem, zawierających zapas środka gaśniczego i uruchamianych samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru. Kolejny ważny aspekt to zapewnienie możliwości sprawnej ewakuacji. W placówkach muzealnych należy wziąć pod uwagę nie tylko ewakuację ludzi (personelu i gości), ale także zbiorów. Zasady i sposoby ewakuacji zbiorów na wypadek powstania zagrożenia określa plan ewakuacji, natomiast sposób ewakuacji ludzi – instrukcja bezpieczeństwa pożarowego. W planie ewakuacji, który stanowi część składową planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, należy przewidzieć możliwe rodzaje zagrożeń i opracować właściwe dla nich procedury przeciwdziałania. Powyższy dokument powinien być aktualizowany raz do roku, równocześnie z planami ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. Należy także pamiętać, że co najmniej raz na dwa lata powinno zostać przeprowadzone praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu. W tym wypadku dotyczy to tylko ludzi, gdyż ćwiczenia z użyciem zbiorów mogłyby doprowadzić do ich przypadkowego uszkodzenia bądź zniszczenia. O zamiarze przeprowadzenia powyższych ćwiczeń, należy powiadomić właściwego miejscowo komendanta powiatowego/miejskiego Państwowej Straży Pożarnej wskazując termin przeprowadzenia działań (nie później niż na tydzień przed ich przeprowadzeniem). Wspomniana już instrukcja bezpieczeństwa pożarowego, choć wymagana jest dla każdego budynku użyteczności publicznej (lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową), którego kubatura brutto przekracza 1000 m[3], w placówkach muzealnych powinna posiadać nieco szerszy zakres. Poza zwięzłą charakterystyką obiektu (przeznaczenie, wysokość, liczba kondygnacji, klasa odporności pożarowej i ogniowej, klasyfikację kategorii ZL itp.), zasadami zapobiegania możliwości powstania pożaru, zasadami bezpiecznego prowadzenia prac grożących wybuchem pożaru itp., powinna określać szczegółowe rozwiązania dotyczące ewakuacji ludzi i zbiorów. Powyższe rozwiązania powinny uwzględniać: 1) środki i sposoby ogłaszania alarmu o niebezpieczeństwie, 2) warunki ewakuacji ludzi przy wykorzystaniu dróg komunikacji ogólnej, 3) warunki i sposoby ewakuacji zbiorów, 4) sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi. Jako że muzea nierzadko mieszczą się w budynkach zabytkowych, w instrukcji powinna znajdować się także informacja o ewentualnych odstępstwach od wymagań prawnych w zakresie przepisów techniczno-budowlanych lub rozwiązań zamiennych w odniesieniu do przepisów przeciwpożarowych, Ponadto w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego dla obiektu muzealnego wśród ogólnych zasad postępowania na wypadek powstania pożaru należy umieścić dodatkowe zasady zabezpieczenia najcenniejszych eksponatów. Wyciąg z instrukcji bezpieczeństwa pożarowego muzeum (w formie instrukcji postępowania na wypadek pożaru, wraz z wykazem telefonów alarmowych), powinien zostać umieszczony w miejscach widocznych, dostępnych dla wszystkich osób przebywających w muzeum. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego również powinna być aktualizowana co dwa lata. Kolejnym istotnym obowiązkiem jest zapewnienie szkoleń z zakresu ochrony przeciwpożarowej wszystkim pracownikom placówek muzealnych. Jest to jeden z nielicznych przepisów tak szczegółowo określających wymagania odnośnie szkoleń w tym zakresie. Zgodnie z § 5 r.z.z.m. szkolenia dzielą się na: 1) wstępne – prowadzone w wymiarze 1 godziny dla pracowników nowo przyjętych, w pierwszym miesiącu pracy, obejmujące zagadnienia ochrony przeciwpożarowej na stanowisku pracy; 2) podstawowe – prowadzone w wymiarze 2 godzin, organizowane przed upływem 3 miesięcy od daty rozpoczęcia pracy w muzeum, obejmujące całokształt zagadnień ochrony przeciwpożarowej w muzeach; 3) specjalistyczne – prowadzone w wymiarze i w zakresie dostosowanym do potrzeb określonej grupy zawodowej; 4) okresowe (tzw. uzupełniające) – prowadzone w wymiarze 2 godzin, nie rzadziej niż co 3 lata dla pracowników i nie rzadziej niż co 5 lat dla kadry kierowniczej, mające na celu przypomnienie i uzupełnienie znajomości zagadnień ochrony przeciwpożarowej w muzeach oraz wskazanie ewentualnych zmian w zasadach zabezpieczenia przeciwpożarowego muzeum. Przepisy r.z.z.m. określają ramowy program szkolenia wstępnego, stanowiąc, że powinno ono obejmować następujące tematy: 1) zagrożenia pożarowe, przyczyny powstania i rozprzestrzeniania się pożaru; 2) obowiązki pracownika na wypadek powstania pożaru; 3) warunki ewakuacji ludzi i zbiorów, drogi i środki ewakuacji, z uwzględnieniem ich dostępności i oznakowania; 4) środki gaśnicze, stałe urządzenia gaśnicze, miejsca rozmieszczenia hydrantów wewnętrznych i gaśnic; 5) posługiwanie się hydrantami wewnętrznymi i gaśnicami. Przy pozostałych szkoleniach program ten powinien być nieco rozszerzony o inne zagadnienia związane z ochroną przeciwpożarową. Szkolenia (z wyjątkiem wstępnych), powinny być prowadzone przez osoby posiadające kwalifikacje co najmniej inspektora ochrony przeciwpożarowej. Fakt odbycia szkolenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej potwierdza podpisem prowadzący szkolenie oraz osoba uczestnicząca w szkoleniu. Podsumowanie Całość przedstawionych wyżej obowiązków, których zakres jest w sumie znacznie szerszy niż w przypadku odnoszących się do „zwyczajnych” instytucji, w praktyce może przysporzyć wielu problemów osobie, która po raz pierwszy zetknęła się z ochroną przeciwpożarową w placówce muzealnej. Nie oznacza to jednak, że stanowią barierę „nie do przeskoczenia”. Przepisy wydają się być jednoznaczne i czytelne, a i dobra współpraca ze służbami technicznymi oraz osobami odpowiedzialnymi za zgromadzone eksponaty (np. głównym konserwatorem), powinna przynieść pozytywne efekty. Nie dajmy się również zwieść pozorom, że i tak „nic się nie da zrobić”, a największą przeszkodą w realizacji opisanych obowiązków są koszty. W rzeczywistości bardzo wiele zależy od wyszkolenia, świadomości i zaangażowania personelu, od zwracania na co dzień uwagi na tak podstawowe kwestie, jak choćby niezastawienie ciągów komunikacyjnych czy podręcznego sprzętu gaśniczego. Do tego dochodzi, rzecz jasna, organizowanie szkoleń (w możliwie atrakcyjnej formie, np. praktyczne ćwiczenia z zakresu obsługi gaśnic itp.), opracowanie i wywieszanie przejrzystych, rzucających się w oczy instrukcji.

"Przypisanie" muzeum do tego budynku jest katastrofą. W jego ciasnych, ciemnych i niskich pomieszczeniach można sobie guza nabić, a nie obcować z historią.

Po tej akcji niech straż się wypowie, czy budynek spełnia wymagania p-poż dla przedmiotowej działalności w tej instytucji?

Za ten fałszywy alarm,powinni odpowiedzieć karnie przed sądem!!!

HAA - HAA - HAA !

Co za głupizna! Z czego jeszcze zrobią atrakcję?

Szkoda, że starostwo nie wydało oficjalnego komunikatu. W końcu mają swojego rzecznika prasowego.

Oj nie krakać.Nie wywołujcie wilka z lasu,jak to się mówi.